Ogólnopolska konferencja naukowa pt. „Arystokracja i ziemiaństwo w II Rzeczypospolitej oraz wobec wyzwań II wojny światowej” – Łańcut, 10-11 października 2024 r.
Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie, Muzeum-Zamek w Łańcucie oraz Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Przemyślu zapraszają do udziału w ogólnopolskiej konferencji naukowej poświęconej roli i znaczeniu polskiej arystokracji w realiach II Rzeczypospolitej oraz czasów II wojny światowej. Organizowana konferencja jest kontynuacją wcześniejszego przedsięwzięcia naukowego pt. „Arystokracja i ziemiaństwo wobec odzyskania niepodległości i budowy zrębów II Rzeczypospolitej (do 1921 r.)”, zorganizowanego w 2021 r.
Konferencja odbędzie się w październiku 2024 r. w Łańcucie. To idealna lokalizacja do rozważania tematu przewodniego sesji. W dwudziestoleciu międzywojennym Łańcut był bowiem miejscem licznych spotkań, zjazdów i inicjatyw, podczas których rezydencja Potockich była przedstawiana przez władze jako jedna z wizytówek niepodległej Polski. Koronowane głowy, politycy, uczeni i dziennikarze z zagranicy byli w pałacu oficjalnymi gośćmi rządu polskiego.
Wielokrotnie w literaturze podkreśla się wiodącą rolę inteligencji w tworzeniu podstaw prawnych, realiów gospodarczych, w administracji i kulturze oraz kreowaniu społeczeństwa obywatelskiego II Rzeczypospolitej. Bez niej trudno byłoby zrozumieć szansę przetrwania dla narodu polskiego w czasie dziejowej katastrofy, jaką były lata 1939–1945. Niemniej jednak rola innych warstw społecznych, w tym zwłaszcza arystokracji i ziemiaństwa – posiadających odpowiednie zaplecze ekonomiczne, międzynarodowe kontakty oraz tradycje kreowania i kształtowania życia publicznego zarówno w Rzeczpospolitej Obojga Narodów, jak i w państwach zaborczych, była niebagatelna. Tym bardziej, że grono polskiej inteligencji tworzyły także osoby wywodzące się z arystokracji i ziemiaństwa wnosząc w szeregi tej nowej warstwy społecznej umiłowanie wiedzy i kult nauki traktowanej także w sposób utylitarny.
Wśród problemów badawczych, które chcielibyśmy poruszyć podczas konferencji wymienić można następujące zagadnienia:
- rola arystokracji i ziemiaństwa w kształtowaniu tożsamości polskiego społeczeństwa w latach 1918–1939;
- udział przedstawicieli arystokracji i ziemiaństwa w polityce, dyplomacji i administracji II RP
- zaangażowanie w działalność gospodarczą, kulturalną i społeczną
- przedstawiciele arystokracji i ziemiaństwa oraz ich rola w Episkopacie Polsk
- postawa wobec mniejszości narodowych w II RP oraz w czasie II wojny światowej
- arystokracja i ziemiaństwo z perspektywy i wobec innych grup społecznych, np. chłopów, robotników, inteligencji (od 1918 r. do 1945 r.
- przykłady rozmaitego funkcjonowania w badanym czasie: poczucie misji i chęci przydatności wobec społeczeństwa, kosmopolityzm i poczucie przynależności do europejskiej rodziny arystokratycznej, używanie życia czy wręcz marnotrawienie kapitału społeczno-gospodarczego
- arystokraci i ziemianie wobec polskiego czynu zbrojnego podczas II wojny światowej;
- arystokracja i ziemianie w Wojsku Polskim oraz w polskich formacjach wojskowych na frontach II wojny światowej;
- kolaboracja arystokratów i ziemian z władzami niemieckimi i sowieckimi w czasie II wojny światowej.
Zapraszamy do udziału w wydarzeniu badaczy różnych środowisk i specjalności naukowych, którzy chcieliby podjąć się przedstawienia wyników swoich badań w kontekście porównawczym lub obejmujących tematykę szerszą niż jedynie jednostkowa działalność. Naturalnie, tzw. case studies ukazujące fenomen funkcjonowania i kreowania sfery publicznej przez poszczególnych przedstawicieli arystokracji są mile widziane w trakcie naszych obrad.
Podczas konferencji podejmiemy – w miarę możliwości – próbę odpowiedzi na pytanie, na ile w dotychczasowej historiografii udział arystokracji i ziemiaństwa w kreowaniu szeroko pojętego życia publicznego w okresie II Rzeczypospolitej, ale także II wojny światowej był wystarczająco przedstawiany. W jakim stopniu działalność i postawa tego środowiska przyczyniła się do zachowania i różnego rozumienia polskości po odbudowie niepodległego państwa polskiego, a także w czasie zagrożenia bytu państwa i narodu, jakimi były lata 1939–1945. Inną kwestią pozostaje odpowiedź na pytanie, czy w warunkach prawa, które zrównywało wszystkich obywateli państwa, zniesione tytuły szlacheckie faktycznie nie miały znaczenia w relacjach władzy i kreowania polityki szczebla centralnego i lokalnego.
Na zgłoszenia propozycji referatów (na odpowiednim formularzu dostępnym w ogłoszeniu) oczekujemy do 30 kwietnia 2024 r. Prosimy o ich przesyłanie w wersji elektronicznej na adres:
Do dnia 15 maja 2024 r. ogłoszona będzie lista przejętych zgłoszeń.
Konferencja odbędzie się – 10-11 października 2024 r. w Muzeum-Zamek w Łańcucie. Organizatorzy zapewniają prelegentom nocleg, wyżywienie i publikację artykułów (po spełnieniu wszystkich wymogów wydawniczych).
Serdecznie zapraszamy Państwa do udziału w wydarzeniu, które – mamy nadzieję, będzie pretekstem do inspirujących dyskusji, toczonych w przestrzeniach jednej z najwspanialszych polskich rezydencji magnackich.
Komitet Organizacyjny Konferencji:
– dr Łukasz Chrobak – Instytut Pamięci Narodowej. Oddział w Rzeszowie
– dr hab. Mariusz Krzysztofiński – Instytut Pamięci Narodowej. Oddział w Rzeszowi
– dr hab. Tomasz Pudłocki, prof. UJ – wiceprezes Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Przemyślu
Formularz zgłoszeniowy i klauzula RODO dostępne na stronie: https://bit.ly/3I3GaiG.
Tekst i grafika: Instytut Pamięci Narodowej, Oddział w Rzeszowie.
